Tussenkopjes
Tussenkopjes
Grote hersenen
Als je een prikkel krijgt, bijvoorbeeld als je iets hoort, hongerig
bent, je adem moet halen of je afgemat voelt, komen die prikkels
terecht in de grote hersenen. Of ze daar echter iets van merken, hangt
af van het deel van de hersenstam dat men ‘formatio reticularis’ noemt.
Die bepaalt of informatie belangrijk is of niet. De formatio
reticularis zorgt er bijvoorbeeld voor dat je in de kroeg alleen de
stemmen hoort van mensen die je wil horen en die dicht in de buurt
zijn, en niet de stemmen die ver weg en onbelangrijk zijn.
De grote hersenen zijn in twee delen gedeeld, en verbonden met de
zogenaamde “balk”. De linker helft is heel “logisch” en zorgt voor het
rekenen en het beheersen van taal. De rechter helft is meer
“artistiek”, en zorgt ervoor dat je diepte ziet, en dat muziek en kunst
kan waarderen.
naar boven
Kleine hersenen
De kleine hersenen zorgen ervoor dat taken goed worden uitgevoerd. Ze
zorgen ervoor dat bewegingen gecontroleerd gebeuren, en sturen de
signalen door naar de goede spieren.
De kleine hersenen zorgen er bijvoorbeeld voor dat je optijd afremt als
je een glas op tafel zet, en zorgen ervoor dat de “timing” waarop je je
vingers van het glas afhaalt goed is.
De kleine hersenen sturen niet alleen signalen, ze verweken ook
signalen. Als je je hand brandt, krijg je een signaaltje vanuit je hand
door het ruggenmerg naar je kleine hersenen, die daarna het signaal
verwerken en een signaal terugsturen naar je hand om hem weg te trekken.
naar boven
Hypothalamus en thalamus
Onbewuste informatie, zoals het regelen van lichaamstemperatuur en
voedselverwerking, wordt verwerkt door de zogenaamde hypothalamus en
daarna doorgestuurd.
De thalamus is een groep zenuwcellen, en hij bekijkt alle informatie die onze zintuigen verzamelen (behalve de geur) en bekijkt welke informatie belangrijk genoeg is om door te gaan naar de cortex. Als je je probeert te concentreren zorgt de thalamus ervoor dat geluiden van de omgeving niet aankomen.
Bovendien zorgt de thalamus ervoor dat je je spieren goed kan gebruiken. Ze combineren de signalen van de kleine hersenen die aangeven dat een spier bewogen moet worden, en de signalen van de grote hersenen die aangeven waar bijvoorbeeld de voetbal ligt die je wilt schoppen.
naar boven
Prefrontale cortex
Geen van deze delen van het menselijk brein kan je echter emotie of
pijn laten relativeren. Dat doet de prefrontale cortex, een stukje van
je hersenen dat vlak achter je achterhoofd zit.
Bovendien speelt hij een rol bij het maken van beslissingen, plannen,
sociaal contact of het beheersen van emoties. Ook hierbij is de
voornaamste taak van de prefrontale cortex relativeren. Als je
prefrontale cortex niet goed is, worden gedachten gelijk omgezet in
daden, zonder erbij na te denken.
De prefrontale cortex is bij dieren een stuk minder goed ontwikkeld dan
bij mensen. Dieren laten hun emoties altijd "de vrije loop" en doen
dingen spontaan.
naar boven
Reticulaire formatie
In het grootste deel van de hersenstam ligt de zogenaamde formatio reticularis, die ook wel reticulaire formatie of bewustzijnscentrum wordt genoemd. Hier wordt de informatie doorgegeven van het ruggemerg naar o.a de thalamus . De reticulaire formatie bestaat uit een netwerk van zenuwcellen die dicht bij elkaar zitten. Het is een soort waaksysteem, die de "arousal" in de gaten houdt. Arousal geeft aan hoe actief je bent. Je hebt lage arousal (zoals bij slaperigheid), gemiddelde arousal (de ontspannen waaktoestand) en over-arousal (als je heel erg stesst, een zware inspanning levert, bij opwinding of bij angstigheid). Bovendien regelt de reticulaire formatie het slaap-waakritme. Ook is het betrokken bij de regulatie van motivationele processen, spierrekkingsreflexen en de coördinatie van autonome functies als ademhalen, hartslagfrequentie en pijnbeleving.
naar boven
Cerebrum
Het grootste en meest complexe deel van het brein. Hier
zetelen taken als denken en leren. Het cerebrum is opgedeeld in de linker- en
rechter hersenhelft. Deze twee helften communiceren via het Corpus callosum,
een soort brug die bij vrouwen wat breder is dan bij mannen. Het cerebrum kan
worden opgedeeld in vier ‘centra’:
naar boven
De frontaalkwab
Verantwoordelijk voor redeneren, emoties,
beoordelingsvermogen en willekeurige bewegingen.
naar boven
De temporaalkwab
Verantwoordelijk voor het gehoor, de reuk en een deel van het
geheugen.
naar boven
De pariëtaalkwab
Hier zetelen onder meer taalvermogen en de tastzin.
naar boven
De achterhoofdskwab
Het deel van het cerebrum waar zien en leesvaardigheid
worden geproduceerd.
naar boven
Neuron
Zenuwcel. Neuronen communiceren met andere neuronen door het
uitwisselen van elektrochemische impulsen.
naar boven
Synaps
Structuur op neuronen vanwaar impulsen naar andere neuronen
worden gestuurd. Iedere neuron heeft duizenden synapsen.
naar boven
Limbisch systeem
Zeer vroeg in de evolutie ontstaan ‘primitief’ deel van de
hersenen. Het genereert basale driften als lust en paniek en is in staat alle
‘hogere’ systemen te overschreeuwen.
naar boven
Cortex
De buitenste laag van het cerebrum, bestaande uit een halve
centimeter dikke, gelobde laag grijze cellen.
naar boven
Neurotransmitter of boodschapperstof
Hormoonachtige stoffen die zenuwimpulsen tussen neuronen
mogelijk maken. Voorbeelden zijn serotonine, acetylcholine, dopamine en
(nor)adrenaline.
naar boven
Hersenstam
De net boven de nek gelegen basis van het brein, bestaande
uit pons, middenhersenen en het verlengde merg. Vormt de verbinding met het
ruggenmerg. Dit deel van de hersenen regelt onwillekeurige functies als de
ademhaling, de bloeddruk en de hartslag.
naar boven
Receptor
Eiwit op het celoppervlak dat alleen reageert op één
bepaalde stof, bijvoorbeeld een hormoon of boodschapperstof.
Natuurinformatie.nl
oudersvo.kennisnet.nl
Animalfreedom.org
Touchgenerations.com
Wikipedia: Prefrontale cortex
Wikipedia: Arousal
Mens-en-gezondheid.infonu.nl/
Triv' magazine (03 2006)
Moruzzi, G. & Magoun, H.W. (1949). Brain stem reticular formation and activation of the EEG. Electroencephalography and Clinical Neurophysiology, 1, 455-473.
Bloom, F.E. (Ed.) (1986). Handbook of Physiology, Section I. Vol IV. Intrinsic regulatory systems of the Brain. Bethesda, Md. American Physiological Society.
SUMA encyclopedie
naar boven